موضوع، شناسنامه پژوهش است و در واقــع موضوع، محـل تجلي مــختصــات « مفهومي» ، « زماني » و « مكاني » تحقیق شما است.
تعريف و انتخاب موضوع مورد تحقيق :
تعريف موضوع : « موضوع تحقيق بايد به صورت واضح و روشن، توضيح داده شود و از نظر مختصات مفهومی، مكانی و زمانی بايد داراي دامنه محدود باشد و تا آنجا كه ممكن است فقط يك مساله يا مشكل را به عنوان موضوع مطرح نمايد (يعني همان تشريح مساله» .
الف - موضوع تحقيق بايد پشتوانه نظري داشته باشد، موضوع نبايد جهت دار باشد، چه مثبت و چه منفي و نيز موضوع تحقيق يك عبارت خنثي است و داراي دو ويژگي مي‌باشد. عبارت خنثي يعني سمت‌گيري و جهت‌گيري در آن نباشد .
ب- محقق بايد ميان جنبه‌هاي عمومي و خصوصي موضوع تحقيق، تناسب معقول ايجاد كند .
ج - موضوع تحقيق ممکن است به صورت سؤال‌هائی طرح شود و اين سئوال‌ها، پرسش‌هايي در زمينه روابط و همبستگي دو يا چند متغير باشد. البته منظور اين نيست كه موضوع به شكل « رابطه بين. ... و. .... چيست ؟ » مطرح شود، بلكه پسنديده‌تر است كه به صورت يک جمله خنثی مطرح شود .
توجه کنید: در انتخاب هر موضوع تحقيقي حداقل دو انگيزه وجود دارد :
(1) آنچه كه شما مي‌خواهيد بدانيد.
(2) آنچه كه نيازمند به دانستنش هستيد.
شايد بهترين تعريف آنچه كه مي‌خواهيد بدانيد « كنجكاوي روشنفكرانه و علمي‌باشد » .
آنچه شما نيازمند به دانستنش هستيد، بيشتر با مواردي در ارتباط است كه مي‌تواند مستقيماً براي بهبود در كلاس به كار رفته شود.
ه ـ هر اندازه موضوع برای محقق روشن‌تر باشد، وصول به اهداف مورد نظر عملي‌تر خواهد بود و بر عكس. بعضي فكر مي‌كنند كه در حين انجام تحقيق، شناخت موضوع و مسئله مورد بررسي بطور تدريجي كامل مي‌گردد، در حالی که اين چنين فكري در شكل گيري يك تحقيق خوب كاري بدون فايده و گمراه كننده مي‌باشد، چرا که، آنچه عملاً در پايان يك تحقيق مي‌خواهيم به دست آوريم، شناخت مسئله نيست، بلكه جوابي خواهد بود كه براي مشكل مورد نظر بايد به دست آيد. البته تمام تحقيقات هميشه جنبه علت يابي و پيدا كردن روابط علت و معلول را ندارند و بسياري از تحقيقات فقط توصيفي ساده هستند، که خود اين موضوعات نیز، نياز به تعريف دقيق و روشن دارند . پس ما با چند اصل روبه روییم:
اصل 1- موضوع تحقيق بايد شامل توضيح واضح و روشني از آنچه كه پژوهشگر واقعاً قصد تعيين آن را دارد، باشد .
اصل 2- موضوع تحقيق بايد دامنه‌اي محدود ( از نظر مفهوم، زمان و مكان ) داشته باشد و تا آنجا كه ممكن است، فقط يك مسئله يا؛
اصل 3- مشكل (يک متغير وابسته) را به عنوان موضوع تحقيق مطرح كند.
اصل 4- موضوع تحقيق نبايد آنقدر جزئي و ناچيز باشد كه مورد اغماض قرار گيرد.
بنابر آنچه بیان شد موضوع تحقیق از دو ویژگی کلی بر خوردار است:
الف - ويژگي صوري :مفاهيم بايد كوتاه - مختصر و بدون ابهام باشند و از به كار بردن مفاهيم اضافي در آن خودداري شود.
ب - ويژگي اجرائي :(1) بررسي فردي در انتخاب موضوع موردتحقيق (2) داشتن نظم و قابل تجزيه و تحليل منطقي باشد (3) آزمون‌پذير باشد (4) تعميم‌پذير باشد (5) تخصص‌طلبي (6) دقت و صحت در مشاهده (7) ابزار اندازه‌گيري وجود داشته باشد ( منطقي بودن (9) جسارت و شهامت (10) اجتناب از موضوع‌هايي كه بار اخلاقي و ارزشي دارند.
ب - ويژگي اجرائي :(1) بررسي فردي در انتخاب موضوع موردتحقيق (2) داشتن نظم و قابل تجزيه و تحليل منطقي باشد (3) آزمون‌پذير باشد (4) تعميم‌پذير باشد (5) تخصص‌طلبي (6) دقت و صحت در مشاهده (7) ابزار اندازه‌گيري وجود داشته باشد ( منطقي بودن (9) جسارت و شهامت (10) اجتناب از موضوع‌هايي كه بار اخلاقي و ارزشي دارند.
غالباً موضوع‌هاي تحقيق با كلمات « بررسي »، « تأثير»، « تعيين »، « مقايسه »، « رابطه » ، « موجب » و غيره شروع مي‌شوند. « گذشته »، « حال » و « آينده » موضوع مورد تحقيق را بايد مشخص كنيم، زيرا گاهي اوقات بينش آينده‌نگري مشكل مي‌شود .
منابع و مراجع براي انتخاب موضوع مورد تحقيق:
اولين سئوال براي علاقه‌منداني كه قصد انجام يك تحقيق را دارند، اين خواهد بود كه چگونه موضوعي مناسب براي تحقيق انتخاب كنند و در كجا آن را جستجو نمايند ؟ در اين مبحث، با توجه به اينكه براي انتخاب موضوع تحقيق مقررات و قوانين رسمي و اصولي وجود ندارد، به توصيف بعضي از منابع و مآخذي كه در اين زمينه مفيدند، مي‌پردازيم .
1-3-2- استفاده از تجارب : اعم از تجارب شخصي خود محقق؛ یا تجارب دیگر محققان و اساتید حاذق.
2-3-2- استنتاج از نظريه‌ها
3-3-2- استفاده از متون مربوط به موضوع
منبع: استفاده شده از سایت مرکز مدیریت
مطالب مرتبط:
.png){kind=logo}